Cross-dressing - czym jest? Przyczyny i rodzaje cross dressingu (2024)

Mianem cross-dressingu określamy noszenie przez osobę określonej płci odzieży i dodatków, które są kojarzone z płcią przeciwną. Co ciekawe, zjawisko to ma swoją historię już w mitologii! Kiedy i dlaczego zakładamy to, co kojarzy się z inną płcią? Czy to wyznacznik własnego stylu, robimy to dla wygody, a może dlatego, że chcemy się ukryć? Czy cross-dressing może nosić znamiona patologii, jeśli tak, to kiedy?

Czym jest cross-dressing?

W każdym społeczeństwie w praktycznie całej historii ludzkości płciom przypisywano pewno cechy, określone zadania, role. Zwykle każda z płci nosi się odmiennie, dla każdej z nich zarezerwowane są inne stroje: fasony, kolory, dodatki (np. obecne w naszym życiu rozróżnienie, że różowe ubranka są dla dziewczynek, a niebieskie dla chłopców). Takie rozgraniczenie pozwalają nam wyrazić siebie poprzez płeć, np.: kobiety podkreślają swoją urodę biżuterią, makijażem, a panowie swoją siłę i energię odpowiednimi dodatkami, np.: paskiem do spodni, zegarkiem skórzanym. W każdej więc kulturze istnieją niepisane zwyczaje, określające jak nosić się powinni przedstawiciele określonych płci. Cross-dressing obejmuje jednak ubieranie tego, co "należy" do innej płci. Nie należy jednak stosować tego pojęcia zamiennie z transpłciowością, choć wcześniej tak robiono.

Historia cross-dressingu - dlaczego ubierali się jak druga płeć?

Pierwsze przypadki cross-dressingu zarejestrowano już w czasach antycznych. W mitologii znamy bowiem przypadki organizowania spektakli teatralnych, w jakich grali sami mężczyźni. Siłą rzeczy grali oni role kobiece: w odpowiednich przebraniach.
Kolejne przypadki to odkrywanie przez kobiety, że w momencie założenia męskich ubrań zwiększa się ich dostęp do wielu rzeczy, np.: szkół. Przykładowo niejedna kobieta w historii przebierała się, aby udać się do szkoły oficerskiej czy medycznej. Takie praktyki w XIX wieku były bardzo częste.
Kolejna kwestia to hom*oseksualizm. Wiele osób o tej orientacji płciowej decydowało się na przebranie za przedstawiciela drugiej płci, aby mogło bez skrępowania pokazać się z ukochaną osobą w miejscu publicznym. Niestety, takie praktyki były zwykle surowo karane, np.: gdy odkryto, że żołnierz przebrał się i jest kobietą, mogła ona zostać skazana nawet na karę śmieci. Odbija się to echem we współczesnym świecie, gdzie właśnie nacisk kładzie się na podkreślanie płci ubiorem, np.: kobiece mundurki w wielu szkołach czy firmach mają postać marynarki i spódnicy.

Cross-dressing - przyczyny i rodzaje

Dlaczego przebieramy się za osobę innej płci? Istnieje bardzo wiele powodów, dla których zakładamy ubrania i dodatki przynależące kulturowo do innej płci. Tworzy to wiele rodzajów, które warto poznać.

Przyczyny cross-dressingu

Nie bez znaczenia jest oczywiście wygoda i własne preferencje modowe. Wiele kobiet po prostu lubi luźniejsze spodnie z paskiem, ogrodniczki (dawniej zarezerwowane jako męski strój roboczy, podobnie jak dżinsy), koszulę, garnitury, krawaty, męskie buty zamiast szpilek… Panowie również mogą po prostu lubić kolor różowy, dobrze się w nim czuć. Wielu mężczyzn chętnie sięga po torby listonoszki i inne dodatki, zarezerwowane dla pań, np. męskie wisiory czy bransoletki, sygnety;
Cross-dressing pojęcie może być również wyrazem chęci zaszokowania innych, zwrócenia na siebie uwagi, np.: gdy mężczyzna zakłada szpilki. Może być to próba zdobycia popularności w mediach społecznościowych czy przeciwstawieniu się normom społecznym;
Ubieranie elementów garderoby, charakterystycznych dla osób odmiennej płci może także być usilnym staraniem za uchodzenie za osobę odmiennej płci dla korzyści własnych. Pozwala nam to czasem na uzyskanie dostępu do określonych miejsc, osób, wartości, korzyści. Ten powód bardzo często stosują dziennikarze.
Kolejna kwestia to - poruszane już wcześniej - przebieranie się ze względu na płeć, np.: kobieta przebiera się za mężczyznę, aby dostać się do wojska, a mężczyzna za kobietę, aby uchronić się przed obowiązkową służbą wojskową;
Przebieramy się również zawodowo, np.: gdy pracujemy w teatrze. Zwykle jest to dobrowolne - przebieramy się na potrzeby roli i po pracy zdejmujemy ubrania oraz dodatki, tracimy całą charakteryzację. Z reguły osoba, która przebiera się za osobę odmiennej płci nie ogranicza się tylko do ubioru. Taka osoba bardzo często naśladuje ruchy, gesty, mimikę, głos, zachowania innej płci;
Warto wspomnieć również o tym, że cross-dressing może być także wyrazem nieprawidłowości w rozwoju seksualnym, a dokładniej fetyszu seksualnego. Bardzo często osoby z zaburzeniami tożsamości płciowej przebierają się za inną płeć w celu zaspokojenia seksualnego, np.: ubierają się w czasie zbliżenia w ubrania, dedykowane odmiennej płci, z czego czerpią satysfakcję seksualną.

Rodzaje cross-dressingu

Istnieją tutaj 2 główne rozróżnienia: drag queen oraz drag king.

Drag queen to mężczyzna, który przebiera się za kobietę, bardzo podkreślając strojem "zmianę" płci. Wybiera strojne suknie, wyrazisty makijaż i misterne fryzury. Jego stylizacje obfitują w wiele dodatków, biżuterię.
Nieco mniej popularne są drag king. W tej sytuacji to kobieta przebiera się za mężczyznę i niejako przejmuje jego osobowość.

W przypadku wcześniej wspomnianych występów w teatrze, drag zazwyczaj przejmujemy osobowość znanej osoby, np.: gwiazdy muzyki czy filmu.

Siła cross-dressingu - pojęcie normy i patologii

Pójdźmy o krok dalej, o ile tytułowe pojęcie zachowanie to jest normą? Na pewno jest to forma sztuki, wyrażenia siebie. Czy każdy drag queen jest transwestytą? Niekoniecznie, wiele drag queen przebiera się tylko na potrzeby spektakli. Warto tutaj dodać, że cross-dressing jest zjawiskiem różnorodnym, zachodzi w różnych sytuacjach i z różną siłą. Kiedy jest normą, a kiedy wykracza poza nią? Normą jest na pewno ubieranie się w odzież i dodatki, zarezerwowane dla odmiennej płci jedynie z powodu własnych gustów i upodobań modowych, umiejętne łączenie stylów, np.: dla kobiety koszula, dżinsy i krawat, a dla mężczyzny różowa koszula do eleganckich spodni. W tym przypadku nie mamy do czynienia z zaburzeniami tożsamości, orientacji płciowej czy osobowości. Każdy, kto zapożycza coś z garderoby innej płci w ten sposób, czyni to z pobudek modowych lub ciekawości, ale i względów uczuciowych, np.: dziewczyna zakłada ulubione dżinsy i bluzę swojego chłopaka.

W tym miejscu warto wspomnieć również o zjawisku passingu, czyli… cross-dressingu, który połączony jest z przejmowaniem wizerunku, ale i osobowości, cech zachowania osoby odmiennej płci. Dana osoba przebiera się za przedstawiciela innej płci, odpowiednio moduluje głos, inaczej się porusza, naśladuje ruchy, przejmuje pewne cechy osobowości. Bardzo często panowie próbują uwypuklić kobiece kształty, np.: piersi przy jednoczesnym ukrywaniu okolic krocza pod chociażby suknią. Panie z kolei imitują zarost, ukrywają biust i krągłe biodra. To tak, jakby za ubraniem schowana była maska, nakłada ją i jest osobą odmiennej płci. Czy passing jest patologią? Wszystko zależy od tego, dlaczego dana osoba to robi czy chce, musi, czy sprawia jej to przyjemność, czy robi to prywatnie, czy zawodowo, np.: grając w filmie, spektaklu. Passing stosowany często oraz silnie może prowadzić do zaburzeń osobowości/schizofrenii czy innych zaburzeń psychicznych lub najczęściej jest ich wynikiem. Przykładowo: gdy dana osoba wierzy, że jest kobietą, podczas gdy jest płci męskiej.

_{Zjawisko passingu - jednej z odmian cross-dressingu}

Inną odmianą jest genderf*ck, czyli niejako częściowy cross-dressing, podejście mieszane: dana osoba przyjmuje pewne cechy męskie i kobiece, miksuje je ze sobą, np. nosi suknię i makijaż oraz brodę. W ten sposób wyrażał siebie scenicznie Thomas Neuwirth, znany jako drag queen, Conchita Wurst. Gdy udzielał wywiadów w swoim artystycznym wcieleniu, używał żeńskiej formy, prywatnie jednak używał form męskich.

Cross dressing - fakty i mity

Podsumujmy informacje na temat omawianej czynności. Pozwoli nam to usystematyzować wiedzę na temat tytułowego terminu.

1. Cross-dressing dotyczy głównie transwestytów
Wiele osób używa tych terminów zamiennie, jednak nie jest to poprawne rozumowanie. Nie zawsze te terminy idą w parze. Pojęcie cross-dressingu powstało, aby nie stygmatyzować, ale pokazać, że można zapożyczać ubrania i dodatki z garderoby odmiennej płci, ale jednocześnie pozostać sobą oraz robić to, np. na potrzeby pracy na scenie.

2. Cross-dressing może oznaczać zaburzenie psychiczne
Absolutnie tytułowe pojęcie nie jest tożsame z zaburzeniem płciowym, choć może być jego objawem, np.: zaburzeń osobowości czy schizofrenii. Jeśli jednak dana osoba czyni to w sposób nikogo nie krzywdzący, nie wpływa to negatywnie na jej funkcjonowanie, jest zjawiskiem psychicznie bezpiecznym.

3. Cross-dressing jest związany z orientacją płciową
Niekoniecznie - nie każda osoba, która przebiera się w ubrania, zarezerwowane dla innej płci, musi być osobą hom*o- czy biseksualną. Może oczywiście w ten sposób podkreślać swoją rolę w związku, ale nie jest to regułą.

4. Cross-dressing może być źródłem cierpienia
Niestety, może się tak zdarzyć. Zwykle jest tak w przypadku cierpienia na depresję, zaburzenia osobowości czy schizofrenię. Czynność upodobniania się do odmiennej płci stanowi niejako objaw tych zaburzeń. Osoba cierpiąca może dostarczać cierpienia, choć nie zawsze zdaje ona sobie z tego sprawę.

Cross-dressing to niezwykle ciekawe i różnorodne zjawisko. W łagodnej formie na pewno doświadczył go każdy z nas, która bowiem kobieta nie założyła kiedyś koszuli, szerokich spodni czy po prostu czegoś z garderoby swojego ukochanego? Z drugiej strony, który z panów nie miał czegoś różowego w garderobie, nie lubi dodatków, np.: torebki czy męskiej biżuterii? Różnice między garderobą obu płci nieco się rozmywają, zazębiają:

do garderoby damskiej wchodzą luźne fasony i eleganckie garnitury,
do męskiej fasony slim, czyli dopasowane, podkreślające kształty.

Pamiętajmy o tym, aby być sobą, ubierać się tak, jak lubimy i w sposób, który odzwierciedla naszą osobowość. Wtedy uda się nam stworzyć spójną całość i będziemy dobrze czuli się w tym, co mamy na sobie.

Lidia Kowalska
Wizażystka, blogerka, pasjonatka stylu i urody, a przede wszystkim żona i mama.